تعریف و نحوه اجرای بالکن: انواع بالکن و قوانین اجرای بالکن در ساختمان

تعریف و نحوه اجرای بالکن در ساختمان

با گسترش آپارتمان‌نشینی در شهرها و جایگزینی خانه‌های ویلایی با مجتمع‌های مسکونی چند طبقه، وجود فضاهای نیمه‌باز در ساختمان‌های امروزی به یک ضرورت تبدیل شده است. این فضاها، که به عنوان فضاهای نیمه‌باز شناخته می‌شوند، امکان دسترسی به هوای آزاد را فراهم می‌کنند و حداقل یک وجه آن‌ها باز است. این طراحی نه تنها زیبایی را به ساختمان می‌بخشد، بلکه به ساکنان این امکان را می‌دهد که از طبیعت و فضای باز بهره‌مند شوند.

تعریف بالکن در ساختمان

بالکن‌ها به عنوان فضایی نیمه‌باز یا فضای تنفس آپارتمان‌ها، می‌توانند تا حدی مشکلات مربوط به مساحت محدود، هوای نامناسب و کم‌نور بودن را جبران کنند و حس دلنشین‌تری برای اعضای خانواده فراهم آورند. این فضاها به ساکنان اجازه می‌دهند تا در فضای باز استراحت کنند و از مناظر طبیعی لذت ببرند. با این حال، در گوشه و کنار شهر، واحدهای مسکونی بدون بالکن مشاهده می‌شود که مشکلات زیادی برای ساکنان ایجاد می‌کند، از جمله عدم ارتباط با فضای بیرون و احساس محصور بودن.

انواع بالکن ساختمان

بالکن‌ها بسته به منطقه جغرافیایی و ضوابط ساخت و ساز، انواع مختلفی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. بالکن واقعی

این نوع بالکن، به عنوان سکوئی که از ساختمان بیرون‌زده و دارای نرده‌هایی برای ایمنی است، شناخته می‌شود. این بالکن به اندازه کافی بزرگ است تا بتوان در آن راه رفت و مبلمان چید. معمولاً بالکن واقعی از طبقه دوم به بالا در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند به عنوان فضایی برای سرگرمی یا استراحت استفاده شود.

2. بالکن سرپوشیده

این نوع بالکن‌ها از نظر فنی بالکن محسوب نمی‌شوند، اما ساختار آن‌ها شبیه به بالکن‌های واقعی است. این بالکن‌ها نیز سکویی مرتفع برای دسترسی به فضای خارجی ساختمان فراهم می‌کنند و می‌توانند به عنوان فضایی برای نشستن در روزهای بارانی مورد استفاده قرار گیرند.

3. بالکن نیم اشکوب

این نوع بالکن به عنوان یک طبقه کوچک بین دو طبقه اصلی طراحی شده است و معمولاً دارای سکو و فضای بزرگی است که یک طرف آن با دیوار و طرف دیگر با نرده محافظ احاطه شده است. این فضاها به عنوان مکان‌هایی محبوب برای دفتر کار خانگی یا استراحت در نظر گرفته می‌شوند و می‌توانند به زیبایی دکوراسیون داخلی کمک کنند.

4. بالکن مصنوعی

این بالکن‌ها از نرده‌هایی تشکیل شده‌اند که به نمای بیرونی خانه جذابیت می‌بخشند و توهم وجود بالکن را ایجاد می‌کنند. در این نوع بالکن، هیچ کف و سکویی در فضای خارجی وجود ندارد و بیشتر به عنوان یک عنصر تزئینی استفاده می‌شوند.

5. بالکن کاذب

این نوع بالکن دارای نرده‌ای است که از درب بازشونده در طبقات بالایی محافظت می‌کند و فقط سکوی کوچک ۴ تا ۶ اینچی برای تهویه و نور به اتاق‌های داخلی فراهم می‌آورد. این بالکن‌ها معمولاً به عنوان راهی برای تهویه هوا و ورود نور به فضای داخلی طراحی می‌شوند.

تفاوت بالکن، تراس و ایوان

بالکن، که به آن ایوانک نیز گفته می‌شود، فضایی است که از دو یا سه طرف به طور مستقیم در مجاورت هوای آزاد قرار دارد و زیر آن فضای بسته‌ای وجود ندارد. بالکن بخشی از الحاقات آپارتمان‌ها و فضای مسقف ساختمان است که حداقل یک طرف آن رو به فضای بیرونی قرار دارد. این فضا به ساکنان این امکان را می‌دهد که از هوای تازه و نور خورشید بهره‌مند شوند.

تراس، واژه‌ای نزدیک به بالکن است که به عنوان فضای الحاقی به آپارتمان و غیرمسقف محسوب می‌شود. مساحت تراس‌ها در محاسبه مساحت آپارتمان‌ها منظور نمی‌شود و می‌تواند به عنوان فضایی برای نشستن و لذت بردن از مناظر طبیعی مورد استفاده قرار گیرد.

ایوان، فضایی مسقف است که از یک طرف با هوای آزاد ارتباط دارد و معمولاً در بخش بیرونی ساختمان‌های مسکونی ساخته می‌شود. ایوان‌ها می‌توانند به عنوان مکان‌هایی برای نشستن و استراحت در فضای باز مورد استفاده قرار گیرند و به زیبایی طراحی ساختمان کمک کنند.

معایب بالکن شیشه‌ای

با وجود مزایای بالکن، این فضا به دلیل باز و بسته شدن در طول روز با مشکلاتی مواجه است، از جمله هدر رفتن انرژی، آلودگی ناشی از باران و گرد و خاک و ناامنی برای بازی بچه‌ها. همچنین در فصول سرد سال، استفاده از فضای بالکن محدود می‌شود و ممکن است باعث احساس سردی و عدم راحتی شود.

قوانین و ضوابط احداث بالکن

احداث بالکن در گذرها بر مبنای طرح تفصیلی و با رعایت ضوابط مشخص انجام می‌شود. به عنوان مثال، در گذرهای ۱۰ تا ۱۲ متر، می‌توان با مجوز شهرداری ۵۰ سانتی‌متر بالکن احداث کرد و در گذرهای ۱۲ تا ۲۰ متر، ۸۰ سانتی‌متر و در گذرهای بالای ۲۰ متر، ۱۲۰ سانتی‌متر بالکن بلامانع است. رعایت این قوانین نه تنها به بهبود کیفیت ساخت و ساز کمک می‌کند، بلکه از بروز مشکلات قانونی و تخریب‌های احتمالی جلوگیری می‌نماید.

قوانین بالکن در شهرداری

بالکن‌ها نه تنها تأثیر زیبایی‌شناسانه‌ای بر نما دارند، بلکه نقش مهمی در نمایش سمبولیک استفاده‌کنندگان از این فضا ایفا می‌کنند. این نمایش، نشان‌دهنده تأثیرات مثبت و منفی بالکن‌ها بر زندگی ساکنان است.

بالکن‌ها باید به اندازه کافی عریض باشند تا فضای مورد نیاز را فراهم کنند (کمتر از ۵ فوت نباشند) و از حریم خصوصی کافی برخوردار باشند. برای سالمندان، دسترسی به یک فضای خصوصی باز که تحت کنترلشان باشد، بسیار خوشایند است. این فضا فرصتی برای پرورش گیاهان، پخت غذا و لذت بردن از آفتاب فراهم می‌آورد و در مواقع اضطراری، می‌تواند به عنوان پناهگاهی با هوای آزاد و اکسیژن عمل کند.

دسترسی‌ها

اگر بالکن خصوصی است، باید به طور مستقیم از فضای نشیمن خانه دسترسی داشته باشد و در صورت امکان به فضای آشپزخانه نیز دسترسی داشته باشد. دسترسی به سایر فضاها باید به صورت غیرمستقیم انجام شود.

جهت‌گیری

جهت‌گیری بالکن باید به گونه‌ای باشد که در فصول بهار، تابستان و پاییز حداقل ۳۰ درصد طول روز نور دریافت کند. طراحی و موقعیت بالکن باید به گونه‌ای باشد که حریم خصوصی را از دیگر واحدها، پیاده‌روها و فضای رانندگی حفظ کند.

حفاظ سقف

پوشش بالای سر این فضاها باید کاملاً درزبندی و عایق‌کاری شده باشد و تنها مجرای تهویه هوا نباشد.

قوانین عمومی بالکن‌ها

ایجاد بالکن در ساختمان‌های بالای ۱۲ طبقه معمولاً مطلوب نیست، مگر اینکه شرایط خاص و طراحی منحصر به فردی داشته باشند.

همه بالکن‌ها، پاسیوها و تراس‌ها باید به نور مصنوعی مجهز باشند که از داخل قابل کنترل باشد. حداقل دو کلید و پریز ضد آب باید در هر فضای خارجی در نظر گرفته شود.

دیوارهایی که حریم خصوصی را ایجاد می‌کنند باید به گونه‌ای طراحی شوند که دید واحدهای مجاور را مسدود کنند و می‌توانند با گیاهان پوشانده شوند.

مساحت این فضا باید حداقل ۱۲ فوت باشد و سطح کف آن حداقل ۱۰۰ فوت مربع و فضایی برای چمن یا باغچه داشته باشد.

کف فضاهای خصوصی باید هموار باشد و در صورت وجود پله، همه پله‌ها باید نرده داشته باشند.

بالکن‌ها باید در مراحل طراحی در نظر گرفته شوند و نه به عنوان یک راه‌حل نهایی.

جریمه عدم رعایت قوانین

بر اساس تبصره چهار ماده ۱۰۰، اگر بالکن بدون پروانه بنا شود، جریمه‌ای معادل یک دهم ارزش معاملاتی ساختمان و به خاطر تراکم مازاد، یک دوم تا سه برابر ارزش معاملاتی ساختمان تعیین می‌شود. در کمیسیون ماده ۱۰۰، اگر مالک بدون مجوز یا بر خلاف پروانه، بالکن با مشخصات اعلام شده احداث کند، جریمه یا رأی تخریب صادر می‌شود.

طراحی داخلی بالکن کوچک

اگرچه برخی بالکن‌ها به قدری کوچک هستند که تنها می‌توان در آن‌ها نفس تازه کرد، اما با خلاقیت می‌توان طراحی زیبا و فانتزی برای فضایی محدود یا کمی بزرگ‌تر ایجاد کرد. استفاده از میز و صندلی‌های کوچک، لامپ‌های تزئینی، و وسایل رنگی می‌تواند حس خوشایندی در این فضا ایجاد کند.

نتیجه‌گیری

بالکن‌ها به عنوان فضاهای مهم در طراحی ساختمان‌ها، تأثیرات قابل توجهی بر زندگی ساکنان دارند. رعایت قوانین شهرداری در طراحی و ساخت بالکن‌ها نه تنها به حفظ حریم خصوصی و ایمنی کمک می‌کند، بلکه استانداردهای زیبایی‌شناسی و عملکردی را نیز تضمین می‌کند.

وجود بالکن‌های مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی، فراهم آوردن فضای باز برای تفریح و استراحت، و ایجاد حس تعلق به محیط کمک کند. از سوی دیگر، عدم رعایت قوانین می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین و مشکلات قانونی شود.

در نهایت، طراحی هوشمندانه و مطابق با استانداردها می‌تواند بالکن‌ها را به فضاهایی دلپذیر و کارآمد تبدیل کند که به بهبود زندگی شهری کمک می‌کنند.