معماری مدرن چیست؟

سبک‌های متنوعی از معماری در جهان وجود دارد که هر کدام به تناسب زمان، نیازهای فنی، تاریخی و فرهنگی خود، طرفداران خاصی دارند و همچنان مورد توجه هستند. یکی از این سبک‌ها، معماری مدرن است. این اصطلاح به نگرش اجتماعی، هنری و فرهنگی به نام مدرنیسم اشاره دارد. معماری مدرن سنت‌ها و قوانین از پیش تعیین‌شده را نادیده گرفته و بر آزادی بیان در هنر، ادبیات، معماری و موسیقی تأکید می‌کند. ریشه‌های این سبک به اوایل قرن بیستم و دوران جنگ‌های جهانی بازمی‌گردد.

معماری مدرن یا نوگرا، سبکی است که با بهره‌گیری از ایده‌های خلاقانه و فناوری‌های نوین، به‌همراه تطبیق آن‌ها با کارکرد ساختمان‌ها اجرا می‌شود. در این سبک، مفاهیم پیشین کنار گذاشته شده و طرح‌هایی ارائه می‌شود که پیش‌تر وجود نداشته‌اند.

آغاز این سبک به دوره قاجار برمی‌گردد و معمارانی که در خارج از کشور تحصیل کرده بودند، نقش مهمی در ورود این سبک به ایران ایفا کردند.

گرایش‌های معماری مدرن

اگرچه معماری مدرن خود یک سبک مستقل و شناخته‌شده است، اما شامل زیرشاخه‌هایی نیز می‌باشد که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم:

سبک مدرن متأخر: در این گرایش، آزادی عمل، منحنی‌ها و حجم‌های بزرگ به وضوح قابل مشاهده است. معمار در این سبک قادر است ایده‌ها و تصورات خود را به‌صورت آزادانه بیان کند. شهرک اکباتان نمونه‌ای از معماری مدرن متأخر در ایران به شمار می‌رود.

سبک مدرن مینیمال: یکی از شناخته‌شده‌ترین زیرشاخه‌های معماری مدرن، سبک مینیمال یا کمینه‌گرایی است. این سبک شباهت زیادی به معماری مدرن دارد و هر دو به دنبال ایجاد فضایی ساده با استفاده از رنگ‌های پایه هستند. هدف اصلی این سبک، فراهم کردن محیطی آرامش‌بخش است که به عنوان یک درمانگر برای حالات عصبی انسان عمل می‌کند و احساس آرامش روحی و ذهنی را تقویت می‌نماید.

سبک مدرن متعالی: معماری مدرن متعالی، اوج توسعه معماری مدرن به شمار می‌رود و در فاصله بین دو جنگ جهانی اول و دوم در اروپا و آمریکا شکل گرفت. پس از پایان جنگ جهانی اول، نیاز شدید به بازسازی خرابی‌های ناشی از جنگ و تولید انبوه ساختمان‌ها، موجب افزایش گرایش به سمت معماری مدرن شد. به دلیل عدم استفاده از تجملات، این سبک در نقاط مختلف جهان مورد توجه قرار گرفت.

سبک مدرن انتقالی: سبک انتقالی یا ترنزیشنال به معنای گذر از یک مرحله به مرحله دیگر نیست، بلکه ترکیبی از سبک مدرن و کلاسیک است که طرفداران زیادی دارد. در این سبک، می‌توان راحتی و سادگی سبک مدرن را با تجملات و ظرافت‌های سبک کلاسیک ترکیب کرد.

سبک مدرن تک‌رو: سبک معماری ماوریک یا تک‌رو یکی از زیرشاخه‌های معماری مدرن به شمار می‌رود. در این سبک، بیشتر از رنگ‌های تصادفی استفاده می‌شود و طراحی آن مبتکرانه است. تمرکز بر استفاده از مصالح، تکنیک‌های جدید و فناوری به منظور هوشمندسازی ساختمان‌ها از ویژگی‌های بارز این سبک است. همچنین، این سبک بیشتر برای طراحی داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در آن می‌توانید بدون هیچ محدودیتی هر رنگی را به طور آزادانه انتخاب کنید.

ویژگی‌های معماری مدرن

ویژگی‌های معماری مدرن به‌طور خاص به این سبک تعلق دارند.

شکل و ساختار متناسب با کارایی

اصل کلی «عملکرد، فرم را تعیین می‌کند» در این سبک همیشه صادق است. یک ساختمان مدرن باید کاربردی باشد و طراحی شکل و ساختار آن باید بر اساس کارایی آن انجام شود.

به‌عنوان نمونه، موزه گوگنهایم که توسط فرانک لوید رایت در نیویورک طراحی شده، به‌منظور راهنمایی بازدیدکنندگان به سمت گالری‌های هنری ساخته شده است. ساختمان‌های مدرن به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که به‌طور طبیعی مردم را به درون خود جذب کنند.

سادگی و مدرنیته

سبک‌های معماری مدرن به‌شدت ساده و در عین حال پیشرفته هستند. در این نوع ساختمان‌ها، از تزئینات اضافی و عناصر غیرضروری پرهیز می‌شود و هیچ‌گونه تصاویری عجیب یا گچ‌بری‌های پیچیده در آن‌ها وجود ندارد.

خطوط استفاده‌شده در این معماری، ساده و بدون جزئیات گیج‌کننده هستند و نمای کلی ساختمان را به‌خوبی نمایش می‌دهند.

با این حال، این بدان معنا نیست که ساختمان‌های مدرن همیشه دارای زوایای ساده و مستطیلی هستند. در برخی از آن‌ها از خطوط منحنی و نرم و همچنین اشکال ارگانیک نیز بهره‌برداری می‌شود.

استفاده از فضا

فضا یکی از عوامل کلیدی در معماری مدرن است. به همین دلیل، ساختمان‌هایی که برای مقاصد تجاری یا تفریحی طراحی می‌شوند، معمولاً دارای فضایی باز هستند تا افراد در آن‌ها با ازدحام و شلوغی مواجه نشوند. ساختمان‌های مدرن همواره به سبک مینیمالیسم پایبند هستند.

فقدان تزئینات

طراحی داخلی به سبک مدرن از تزئینات اضافی پرهیز می‌کند و ساختار داخلی اتاق‌ها از هرگونه پیچیدگی عاری است. مینیمالیسم در این ساختمان‌ها به معنای سرد و بی‌روح بودن آن‌ها نیست، بلکه این طراحی فضایی نرم و آرامش‌بخش را به وجود می‌آورد.

در واقع، می‌توان گفت که ساختمان‌های مدرن فضایی بدون استرس را فراهم می‌کنند. اکثر طراحی‌های معماری مدرن دارای فضاهای وسیع هستند و برای بهره‌برداری بهینه از نور، به‌طور گسترده‌ای از شیشه استفاده می‌شود.

استفاده از شیشه و نور طبیعی

پنجره‌های ساختمان‌های مدرن به‌طور معمول بسیار بزرگ طراحی می‌شوند تا نور طبیعی خورشید به داخل نفوذ کرده و فضا را روشن کند. مکان‌یابی و شکل بنا در معماری مدرن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگرچه گزینه‌های متعددی برای طراحی این ساختمان‌ها وجود دارد، اما رعایت این دو عامل ضروری است.

چه عواملی در طراحی فضاهای مدرن باید در نظر گرفته شوند؟

کاربری فضا:

مثال: در یک دفتر کار مدرن، فضا باید به گونه‌ای طراحی شود که شامل مناطق کار فردی، اتاق‌های ملاقات و فضاهای استراحت باشد تا نیازهای مختلف کارکنان را برآورده کند.

نور طبیعی:

مثال: در یک خانه مدرن، استفاده از پنجره‌های بزرگ در دیوارهای جنوبی باعث می‌شود که نور خورشید به طور مستقیم به داخل نفوذ کند و فضا را روشن کند.

جریان هوا:

مثال: طراحی یک کافه با پنجره‌های کشویی که به بیرون باز می‌شوند، امکان تهویه طبیعی و جریان هوای تازه را فراهم می‌کند.

فضای باز:

مثال: یک فضای نشیمن مدرن با مبلمان کم‌حجم و چیدمان باز که اجازه می‌دهد افراد به راحتی در آن حرکت کنند و احساس شلوغی نکنند.

استفاده از مواد طبیعی:

مثال: استفاده از دیوارهای چوبی و کفپوش‌های سنگی در یک ویلای مدرن که حس نزدیکی به طبیعت را منتقل می‌کند.

رنگ و بافت:

مثال: در یک اتاق خواب مدرن، استفاده از رنگ‌های ملایم و بافت‌های نرم مانند پارچه‌های کتان و پشم، حس آرامش و راحتی را ایجاد می‌کند.

انعطاف‌پذیری:

مثال: طراحی یک اتاق چندمنظوره که می‌تواند به عنوان اتاق مهمانی، کار یا خواب استفاده شود و با تغییر چیدمان، قابلیت تطبیق داشته باشد.

تکنولوژی:

مثال: استفاده از سیستم‌های هوشمند در یک خانه مدرن که به ساکنان اجازه می‌دهد دما، نور و امنیت را از طریق تلفن همراه کنترل کنند.

پایداری:

مثال: طراحی یک ساختمان اداری با پنل‌های خورشیدی بر روی سقف که انرژی مورد نیاز ساختمان را تأمین می‌کند.

نسبت‌ها و مقیاس‌ها:

مثال: در طراحی یک فضای تجاری، استفاده از سقف‌های بلند و مبلمان متناسب با اندازه فضا، حس بزرگ‌تر بودن و راحتی را به مشتریان القا می‌کند.

نتیجه گیری:

معماری مدرن با تأکید بر سادگی، کارایی و استفاده از فناوری‌های نوین، به بازتعریف فضاها و ساختمان‌ها پرداخته است. این سبک با کنار گذاشتن تزئینات اضافی و تمرکز بر نیازهای کاربران، فضایی آرامش‌بخش و کارآمد ایجاد می‌کند. گرایش‌های مختلف این سبک، از مینیمالیسم تا مدرن متأخر، نشان‌دهنده تنوع و تطبیق‌پذیری معماری مدرن در پاسخ به نیازهای اجتماعی و فرهنگی است.